D. Financiering

Inleiding

In deze paragraaf behandelen we de treasuryfunctie van de gemeente. Het betreft het risicobeheer van de financieringsportefeuille. Daarnaast geven wij inzicht in de ontwikkeling van de financieringspositie van de gemeente Terneuzen.

De treasuryfunctie heeft als doel tegen gunstige condities en tegen zo laag mogelijke kosten te voorzien in de benodigde financieringsmiddelen. En daarbij risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten en te beperken.

Wij beschikken in relatie tot het investeringsniveau over weinig eigen financieringsmiddelen. De financiering van vaste activa en de voorraad nog uit te geven bouwgrond vindt dan ook voor het overgrote deel plaats met vreemd vermogen. De schuldpositie van de gemeente is daardoor relatief hoog. Ons doel is voor de toekomst de schuldpositie terug te dringen of te beperken. Ook proberen wij de schuldpositie terug te dringen door het eigen vermogen te versterken.

De treasury-activiteiten richten zich vooral op het zo effectief en efficiënt mogelijk aantrekken en inzetten van vreemd vermogen. Door het doorlopend bijhouden van een liquiditeitenplanning en het nauwgezet volgen van ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt, zetten wij in op het afsluiten van geldleningen op het meeste geschikte tijdstip en tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden.

Met onze huisbankier, de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG Bank), sloten wij een overeenkomst af met een (variabele) basisrente (Euribor). Hierdoor financieren we debetsaldi op de lopende rekening automatisch tegen een Euribortarief met een opslag van 0,15%. Binnen de bepalingen van de Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido) proberen we daarnaast zoveel mogelijk gebruik te maken van financiering met kort geld. Dit omdat de rente hiervoor momenteel zeer laag is en kort geld aanmerkelijk goedkoper is dan lang geld. Momenteel is het Euribortarief (kort geld) negatief.

We worden nu door de BNG Bank geïnformeerd over een toekomstige wijziging van deze basisrente naar aanleiding van recente Europese regelgeving en de gevolgen hiervan voor onze overeenkomst. De huidige contractuele basisrentes voldoen niet meer aan de nieuwe Europese regels. Een variabele basisrente kan de Eonia of de Euribor zijn. De Eonia wordt voor het laatst op 3 januari 2022 gepubliceerd en de Euribor is ook onzeker. Er zijn nieuwe basisrentes geïntroduceerd die als alternatief voor de bestaande basisrentes kunnen dienen. Een voorbeeld van zo'n nieuwe basisrente betreft de sinds oktober 2019 door de Europese Centrale Bank gepubliceerde €STR. Naar verwachting zal deze €STR of een variant hiervan de nieuwe norm voor de basisrente zijn. De financieringsovereenkomst wordt hierop aangepast.

Risicobeheer

Ten aanzien van het risicobeheer moeten gemeenten de financieringsfunctie vervullen binnen de wettelijke kaders, die hoofdzakelijk zijn vastgelegd in de Wet Fido.
Enkele belangrijke bepalingen hieruit zijn:

• leningen en garanties uitsluitend verstrekken vanuit de ‘publieke taak’;
• vanuit de treasuryfunctie uitzetten van middelen mag, mits deze uitzettingen een voorzichtig karakter hebben en niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico;
• geen gebruik maken van financiële derivaten;
• bij het aantrekken van externe financieringsmiddelen geldt een door het Rijk vastgestelde kasgeldlimiet;
• voor spreiding van risico’s geldt een renterisiconorm.

Naast het voorgaande legde de gemeenteraad in de Financiële Verordening (artikel 212 gemeentewet) aanvullende kaders vast. In het treasurystatuut is dit verder uitgewerkt. Naast het risicobeheer, dat is gebaseerd op de Wet Fido, is in dit statuut ook belangrijke aandacht gegeven aan de administratieve organisatie en interne controle ten aanzien van de treasury-activiteiten. Om de directe risico’s te beperken, is het treasurybeleid defensief en risicomijdend. Ons beleid is erop gericht toekomstige risico’s inzichtelijk te maken, te beheersen en te beperken. Het risicobeheer heeft betrekking op onder andere het renterisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico.

Kasgeldlimiet

De kasgeldlimiet is het instrument om de renterisico’s op de vlottende schuld (rentetypische looptijd < 1 jaar) te beheersen. Wij toetsen elk kwartaal het gemiddelde saldo van de vlottende schuld en de vlottende middelen aan de kasgeldlimiet. Bij een dreigende structurele overschrijding van de kasgeldlimiet sluiten wij tijdig een langlopende geldlening af.

Renterisiconorm

De renterisiconorm beoogt een zodanige opbouw van de leningenportefeuille dat het risico van renteaanpassing en herfinanciering van leningen beperkt blijft. Met de renterisiconorm is bepaald dat voor gemeenten jaarlijks niet meer dan 20% van het begrotingstotaal voor herfinanciering of renteherziening in aanmerking mag komen.

De aflossingsverplichtingen voor 2022 bedragen circa € 9.212.000. Voor alle door de gemeente opgenomen geldleningen geldt dat deze rentevast zijn tot het einde van de looptijd. Het totaal van herfinanciering en renteherziening blijft hiermee ruimschoots binnen de aangegeven marge. Wij concluderen dat er ook in komende jaren geen overschrijding van de renterisiconorm aan de orde is.

Ontwikkelingen (visie)

In de begroting hebben wij voor alle investeringen rekening gehouden met een percentage van 2,0% voor te betalen rente. Het totaalsaldo van de aangegane langlopende geldleningen bedraagt naar verwachting per 1 januari 2022 € 130.270.000. De behoefte aan uitbreiding van het leningsaldo hangt af van de voortgang van lopende en nieuwe investeringen. In principe worden de investeringen die wij in meerdere jaren afschrijven, gefinancierd met lang geld (liquiditeitstypische looptijd > 1 jaar). Bij de huidige rentevisie (kort geld belangrijk goedkoper dan lang geld) blijft het echter aantrekkelijk om zoveel mogelijk, tot het niveau van de kasgeldlimiet, te financieren met kortlopende geldleningen. Risico’s op de bestaande leningenportefeuille zijn er niet omdat we altijd langlopende geldleningen afsluiten met een rentevaste periode. Tussentijds wijzigen deze percentages niet. Als de rente met 1% stijgt wil dit absoluut niet zeggen dat we over onze totale schuldenlast gelijk 1% meer rente moeten gaan betalen.

Renteontwikkelingen

Nederlandse publieke sector rentes lieten afgelopen periode een aanzienlijke daling zien. De eerder dit jaar ingezette renteschok is daarmee op zijn retour. Dat heeft alles te maken met inschattingen van beleggers voor het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank: die blijft langer dan verwacht ruim. Daarnaast onderschrijven beleggers inmiddels de visie van centrale bankiers dat de hogere inflatie waarschijnlijk tijdelijk van aard zal zijn.

Momenteel is er bij het aantrekken van een kortlopende geldlening nog steeds sprake van een negatieve rente. Dit percentage is momenteel ongeveer -/- 0,55%. Voor een langlopende geldlening van 25 jaar met een rentevaste periode is het percentage momenteel ongeveer 0,22%.  

Overzicht rente

Intern liquiditeitsbeheer

De gemeente beperkt haar interne liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op de aanwezige liquiditeitenplanning. De liquiditeitenplanning laat nu zien dat wij een in 2022 een langlopende geldlening moeten aantrekken. Fluctuaties in de geldstromen gedurende het jaar kunnen we oplossen door gebruik te maken van de kredietfaciliteit bij onze huisbankier of door het aantrekken van kasgeldleningen (kort geld).

Financieringspositie

De financieringspositie van de gemeente en de renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt volgen we nauwgezet. Op basis hiervan besluiten we op welke wijze we de financiering (kort en lang geld) optimaal kunnen realiseren. Dit moet ook passen binnen de normen van de kasgeldlimiet en de renterisico.

Schatkistbankieren

Schatkistbankieren houdt in dat decentrale overheden verplicht zijn hun overtollige geldmiddelen in de schatkist aan te houden. Hierdoor hoeft de Nederlandse staat minder geld te lenen op de financiële markten en daalt de staatsschuld.
Het principe is dat publiek geld de schatkist niet eerder verlaat dan noodzakelijk is voor de uitvoering van de publieke taak. Volgens het ministerie is dit bevorderlijk voor de doelmatigheid van de bestedingen.

Wel is er een zogenaamde doelmatigheidsdrempel van 2% van het begrotingstotaal, met een minimum van € 1.000.000 per gemeente. Tot 1 juli 2021 was dit percentage nog 0,75%.  Bij overtollige middelen die minder zijn dan deze drempel, hoeven decentrale overheden niet te schatkistbankieren.